16.1.2010
Αν και ο Πλούταρχος δίνει σημαντικότερο ρόλο στον Καλλικράτη στα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα του χρυσού αιώνα του Περικλέους, στη σύγχρονη αυτοδιοικητική ιστοριογραφία της χώρας το σχέδιο «Καλλικράτης» χρειάζεται επειγόντως τη συνδρομή ενός σχεδίου «Ικτίνος».
Η απάντηση στην αναγκαία διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας με αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση, δίνεται και πάλι από κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, δυστυχώς με έναν αναντίστοιχο ως προς τις ανάγκες τρόπο. Είναι απορίας άξιον γιατί, ενώ υπάρχουν σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις, πλην εκλογικού νόμου, από τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης ΚΕΔΚΕ και ΕΝΑΕ, η κυβέρνηση, 100 μέρες μετά, καταθέτει μια έκθεση ιδεών όπου, στις περισσότερες φορές που συγκεκριμενοποιείται, απαντά με τρόπο αντίθετο ως προς τις δηλωμένες προθέσεις.
Δεν διαφωνούμε ούτε με την ανάγκη επιτελικού κράτους ούτε με ισχυρές αιρετές περιφέρειες ούτε με ισχυρούς δήμους. Οι καινοτομίες (ηλεκτρονική κάρτα, διοικητική βοήθεια στο σπίτι, e-ΚΕΠ, συμβούλια διαβούλευσης, Συνήγορος Δημότη κ.λπ.) είναι μεν σε θετική κατεύθυνση, μένει όμως να κριθούν οι προϋποθέσεις και η εφαρμογή τους στην πράξη.
Δεν μπορούμεόμως να συναινέσουμε στην ασάφεια του όσον αφορά τη δυνατότητα άσκησης υπεραρμοδιοτήτων και ασφυκτικού ελέγχου στην τοπική αυτοδιοίκηση από τις επτά νέες κρατικές υπερ-περιφέρειες, όταν υπάρχει μάλιστα διαχρονικά κρατικός πρότερος ανέντιμος βίος. Δεν μπορούμε να συναινέσουμε στη μεταφορά του αρχηγικού πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου στο σύνολο των πολιτικο-διοικητικών δομών της χώρας. Δηλαδή: πρωθυπουργός έμμεσα δημοκρατικής νομιμοποίησης στο σύνολο της επικράτειας - βουλευτές νομιμοποίησης μόνο από τις εκλογικές περιφέρειές τους - Υπουργικό Συμβούλιο κεντρικό όργανο σχεδιασμού, ορισμένο αποκλειστικά από τον πρωθυπουργό - Βουλή και επιτροπές τελικό αποφασιστικό (επικύρωσης) και ελεγκτικό ρόλο.
Είναι για πρώτη φορά που τα αυτοδιοικητικά όργανα θα έχουν ομοσπονδιακό χαρακτήρα και απαγορεύεται η ψήφιση υποψηφίων από άλλο περιφερειακό και δημαρχιακό διαμέρισμα. Θυμίζω ότι και σήμερα στην υπερνομαρχία υπάρχει η δυνατότητα ψήφισης νομαρχιακών συμβούλων Πειραιά και αντίστοιχα, για Αθηναίους και Πειραιώτες, ανεξάρτητα ποσοστού κατανομής, εξασφαλίζοντας έτσι το ενιαίο της εκλογής. Ενώ στον "Καλλικράτη" οι μόνοι που θα έχουν καθολική δημοκρατική νομιμοποίηση θα είναι οι υποψήφιοι περιφερειάρχες ή δήμαρχοι και με ερώτημα βέβαια για το αν μεταφερθούν τα τραγελαφικά της εκλογής Κατσίκη με την εκλογή όχι του υποψηφίου δημάρχου μειοψηφίας αλλά άλλου δημοτικού συμβούλου από κάποια περιοχή.
Μέχρι σήμερα οι περιφερειακές και δημαρχιακές επιτροπές ήταν, έστω και τυπικά, τα διαπαραταξιακά όργανα σχεδιασμού και κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος, του τεχνικού προγράμματος, του προϋπολογισμού. Όλα αυτά τώρα μεταφέρονται στο μίνι «Υπουργικό Συμβούλιο», την εκτελεστική επιτροπή, των ορισμένων από τον περιφερειάρχη ή τον δήμαρχο αντιπεριφερειαρχών και αντιδημάρχων. Τα διαπαραταξιακά όργανα απλώς έχουν ελεγκτικό χαρακτήρα.
Η διατήρηση του πλειοψηφικού με το 50% + 1 του δεύτερου γύρου όπου αυτοδίκαια κερδίζονται τα 3/5 των εδρών του δημοτικού συμβουλίου ανεξαρτήτως ποσοστού πρώτου γύρου, επαναφέρει τον εκλογικό νόμο στην προτέρα κακή, αντιδημοκρατική κατάσταση, αναιρώντας απλώς τη χειρότερη του 42% της Ν.Δ. Προσιδιάζει δηλαδή στις οιονεί επιλογές των πολιτών της χώρας, του κακού έναντι του χειρότερου!
Η απλή αναλογική ως εργαλείο συμμετοχής, σύνθεσης και δημοκρατικού ελέγχου στο περιφερειακό και τοπικό επίπεδο εξοβελίζεται ακόμη και από το επίπεδο των γνωμοδοτικών και με ελάχιστες αποφασιστικές αρμοδιότητες, τοπικών και διαμερισματικών συμβουλίων, όπου το υποτιθέμενα ενωτικό ενιαίο ψηφοδέλτιο σε συνδυασμό και με την υπόδειξη υποψηφίων από τις παρατάξεις το καθιστά ακραία πλειοψηφικό.
Ως προς τα οικονομικά...
Ως προς τα οικονομικά δε και τους πόρους, το μόνο σαφές είναι ότι το επιχειρησιακό πρόγραμμα υποστήριξης «ΕΛΛΑΔΑ», ύψους 4 δισ. ευρώ σε πενταετία, θα χρηματοδοτηθεί κυρίως από την αυτοδιοίκηση, μια που θα είναι όμοιο του ΘΗΣΕΑ (75% συμμετοχή αυτοδιοίκησης - 25% κράτος). Και αυτά λέγονται όταν, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας των δήμων και της υστέρησης εσόδων λόγω της κρίσης, τα τελευταία δύο χρόνια αναστέλλεται η παρακράτηση από ΚΑΠ, περίπου του 50% του ποσού που μοιράζει ο ΘΗΣΕΑΣ. Απαιτούμε μια ευρωπαϊκή αυτοδιοίκηση μένοντας στη διάθεση του 1/4 του ποσοστού του διατιθέμενου ΑΕΠ (2,7% στην Ελλάδα, 11,3% στην Ευρώπη των 15). Χωρίς αναφορά στα παρακρατηθέντα από ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ, ούτε καν στο νομοθετημένο υπόλοιπο του 1,5 δισ. ευρώ, χωρίς επιπλέον χρηματοδότηση πλην μιας θολής αναφοράς χωρίς ποσοστά και προβλέψεις, σε μέρος του ΦΠΑ και του ΦΑΠ.
Αναφορά που, σε συνδυασμό με τη γενικόλογη ρήση περί ανάγκης «αύξησης των τοπικών εσόδων», όταν δεν συμπληρώνεται με κατάθεση ριζικής δημοκρατικής φορολογικής μεταρρύθμισης με αποκέντρωση πόρων, τουλάχιστον δικαιολογεί, αν δεν επιβεβαιώνει, την άποψη ότι θα αποτελέσει αιτιολογική βάση γενικευμένης αύξησης ΦΠΑ και ΦΑΠ. Παρ' ότι δεν θέλουμε να γίνουμε Τειρεσίες, μετά τη δικαίωση των αρνητικών προβλέψεών μας ως παράταξη από τον κακό σχεδιασμό του «Καποδίστρια» -που επιβεβαιώνεται και στην αποτίμησή του από την έκθεση ιδεών «Καλλικράτης»-, πολύ φοβούμαστε ότι η ασάφεια αρμοδιοτήτων και πόρων καθώς και το νεοσυγκεντρωτικό αρχηγικό μοντέλο που εμπεδώνεται σε όλα τα επίπεδα διοίκησης θα υπονομεύσουν την όποια μεταρρυθμιστική πνοή του σχεδίου. Πολύ δε περισσότερο όταν η ασάφεια του χωροταξικού, συνδέεται με τις πολλαπλές υπόγειες παρεμβάσεις του κομματικού κατεστημένου και την τύχη του κεντρικού εκλογικού νόμου.
Δυστυχώς για μια ακόμη φορά και με μεγάλη καθυστέρηση κάνουμε, ως χώρα, ένα δειλό μετέωρο βήμα προς τα μπρος, αλλάζοντας απλώς πόδι μετεωρισμού.
