Ομιλία – Παρουσίαση του Δημ. Μπίρμπα στις 16/10/2020, στη σύνοδο ερωτήσεων και απαντήσεων με θέμα "Social security for platform workers: challenges and opportunities" (Κοινωνική ασφάλιση για εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόρμες: προκλήσεις και ευκαιρίες), στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Πόλεων και Περιφερειών 2020
• Η οικονομία των ψηφιακών πλατφορμών αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής οικονομίας. Είναι βέβαιο ότι τόσο η οικονομική όσο και
η κοινωνική της σημασία θα συνεχίσει να αυξάνεται σημαντικά στο μέλλον, όπως αποδεικνύεται από σειρά μελετών διεθνών οργανισμών (ΟΟΣΑ, ILO κλπ.) • Η άνοδος της εργασίας στις ψηφιακές πλατφόρμες μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι παρέχει μια σειρά πλεονεκτημάτων, τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζόμενους. Θεωρητικά, για τους εργαζόμενους, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της εργασίας στις ψηφιακές πλατφόρμες, είναι η ευελιξία χρόνου και τόπου και, συχνά, η δυνατότητα συμπλήρωσης του εισοδήματος που προέρχεται από την κύρια εργασία.
• Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η απασχόληση στις ψηφιακές πλατφόρμες συνέβαλε σημαντικά στην ανάδειξη ενός νέου οικοσυστήματος μικρών επιχειρήσεων που εστιάζονται σε συγκεκριμένες εξειδικευμένες αγορές.
• Με την πανδημία του κορονοϊού, υπήρξε μια έκρηξη όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών, με μια σημαντική αύξηση σε θέσεις εργασίας. Δεν μπορούμε όμως να μην αναγνωρίσουμε ταυτόχρονα ότι η ταχεία εξάπλωση των ψηφιακών πλατφορμών έχει εγείρει διάφορα ζητήματα σχετικά με την αναδιοργάνωση της εργασίας, με σημαντικές επιπτώσεις στην τοπική, περιφερειακή, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
• Το πιο θεμελιώδες ζήτημα σχετικά με την απασχόληση στις ψηφιακές πλατφόρμες, είναι η ανάγκη σαφούς διάκρισης μεταξύ των πραγματικά αυτοαπασχολούμενων και των ψευδώς αυτοαπασχολούμενων, συχνά όχι από επιλογή. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι εμφανίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι και σπάνια έχουν την ιδιότητα του εργαζόμενου, κάτι που διατηρεί χαμηλά το εργασιακό κόστος για τον εργοδότη. Α:παιτείται διάκριση μεταξύ των ατόμων που είναι σε θέση να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και τον εαυτό τους και εκείνων που χρειάζονται προστασία, γιατί αυτό έχει ευρείες επιπτώσεις από τη φορολογία έως την κοινωνική ασφάλιση.
• Είναι γνωστό ότι τα άτομα που ορίζονται σαφώς ως εργαζόμενοι, έχουν συνήθως δικαίωμα σε κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), σε λίγο σε όλη την Ευρώπη, όπως είπε ο Επίτροπος Schmit στην Ολομέλειά μας πριν από δύο μέρες, κανονισμούς για τον χρόνο εργασίας και τις υπερωριακές αμοιβές, αλλά και δικαιώματα σχετικά με την κοινωνική προστασία και την υγειονομική περίθαλψη. Επιπλέον, διαθέτουν το δικαίωμα να οργανώνονται και να διαπραγματεύονται συλλογικά.
• Η προσπάθεια που επιχειρήσαμε μέσω της Γνωμοδότησης, από πρωτοβουλία της ομάδας μου τον περασμένο Οκτώβρη, ήταν να αναδείξουμε αυτά τα προβλήματα που προκύπτουν από μια πολύ νέα μορφή απασχόλησης με πολλές «γκρίζες ζώνες», που δεν καλύπτεται από το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο.
• Η μεγάλη πρόκληση είναι αντιμετωπιστεί η σκόπιμα εσφαλμένη ταξινόμηση εργαζομένων, σε μια προσπάθεια αποφυγής ρυθμίσεων περί απασχόλησης, φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και της εκπροσώπησης των εργαζομένων, καθώς και η μετακύλιση των κινδύνων στους εργαζόμενους ή/και η απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η προσπάθεια αυτή συνάδει με την προηγούμενη θέση της ΕτΠ για τους «Διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
• Είναι πολύ σημαντικό ότι η νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ursula von der Leyen, κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εξέφρασε την πρόθεσή της η Επιτροπή να εργαστεί για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες, εστιάζοντας όμως κυρίως σε θέματα δεξιοτήτων και εκπαίδευσης.
• Αυτό όμως δεν είναι αρκετό. Χρειαζόμαστε ένα σταθερό ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο που να καλύπτει τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες.
• Επομένως, περιμένουμε ο επίτροπος Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής κ. Schmit να καταθέσει προτάσεις και αυτό είναι σημαντικό, επίσης, όσον αφορά την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Πυλώνα για τα Κοινωνικά Δικαιώματα.
• Είναι ενδιαφέρον επίσης το ότι η μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Centre – JRC), με θέμα "The changing nature of work and skills in the digital age", που δημοσιεύθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2019, επισημαίνει: Η εργασία πλατφόρμας είναι ένα σαφές παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης, δημιουργώντας ταυτόχρονα και προκλήσεις στην πολιτική απασχόλησης… Οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμα βρίσκονται σε ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο ασαφούς καθεστώτος απασχόλησης.
• Παράλληλα, σήμερα που ο πλανήτης δοκιμάζεται από τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας (Covid-19), η αντικειμενικά εκτεταμένη χρήση της μορφής απασχόλησης μέσω τηλε-εργασίας δημιουργεί την ανάγκη άμεσης παρέμβασης σε επίπεδο ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστούν τα ευρωπαϊκά κοινωνικά κεκτημένα στον τομέα της απασχόλησης και να αποφευχθεί η δημιουργία ενός διευρυνόμενου πεδίου επισφαλούς εργασίας.
• Τέλος , άξιο μελέτης και ανάληψης πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να είναι η αποφυγή των φαινομένων κοινωνικής αποξένωσης που δημιουργεί η διαρκής ψηφιακή ενασχόληση σε απομονωμένο εργασιακό περιβάλλον. Στην πραγματικότητα χρειάζεται η πρόνοια από ευρωπαϊκής πλευράς ώστε να εξασφαλιστεί το “δικαίωμα της αποσύνδεσης”, κάτι που δεν γίνεται σεβαστό με την τηλε-εργασία.
• Ο κορονοϊός επιτάχυνε δραματικά τις αλλαγές όσον αφορά τον τρόπο που δουλεύουμε, κάνοντας την ψηφιακή εργασία τη νέα κανονικότητα. Πρέπει να παραμείνουμε οι διαμορφωτές αυτής της μετάβασης και να εξασφαλίσουμε ότι θα είναι δίκαιη. Η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να διασφαλίζει δίκαιες συνθήκες εργασίας για όλους και οι εργαζόμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες δεν είναι δυνατόν να εξαιρεθούν, είναι κρίσιμο για το μέλλον.
